A noite de San Xoán tinguiría o aire de maxia co eco do estrondo das sonoras gargalladas das meigas e co cheiro intenso de herbas e flores maceradas. A herba luisa e o romeu misturados en barreños de auga, un elixir que as mulleres preparaban de véspera nas súas casas para purificar as almas e embelecer o cute das mozas en idade de merecer. Arrecendo de troula.
As sardiñas viraban entre os ferros das grellas á calor das brasas, volta e volta, lembrando por instantes a frescura do mar co escintileo das súas escamas prateadas. A festa do verán, das fogueiras nocturnas que queiman os meigallos para esquecer as dores sufridas no inverno; o día máis longo do ano que rouba minutos á noite para iniciar a conta atrás. Para doutra vez empezar.
O paxaro pousou sobre o alfeizar da xanela. Chegou alí perdido e cunha pequena ferida. Estaba desorientado e custáballe traballo respirar. Abría e pechaba o pico para tentar repoñer enerxía logo do voo. Virou a cabeza cara aos lados e todo estaba escuro; como case todas as noites. Non viu máis nada, só a pedra tiznada que enmarcaba a xanela de madeira contra o frío cristal. Pero tras o primeiro momento, notou que desde o interior alguén lle observaba cunha mirada cálida. Unha figura na sombra.
Permaneceu quieto uns instantes máis para explorar ben aquel rostro. A sombra tampouco se moveu. Observáballe. Naquela pausa máxica pronto se sentiu ben. Mellor. Parecía que alí non molestaría a ninguén; podería ser un lugar seguro para resgardarse un intre do balbordo dos festexos do barrio e dos grandes lumes que tanto lle asustaran. O ceo estaba quente polas fogueiras que ardían con toda furia. Tiña fame, sede, frío e sobre todo, estaba falto de coidados e atención.
A sombra permanecía en pé e contempláballe con interese. Si, era un humano. E ao pouco tempo abriu a xanela con delicadeza para non asustar ao ave e achegoulle unha cunca de barro con faragullas empapadas en leite. O paxariño, que vivira durante algún tempo encerrado nunha gaiola azul, pensou que aquilo tan simple era marabilloso. En ningún momento o home tentara atrapalo! E sentirse querido, arroupado por un sinxelo xesto de calor sen nada máis a cambio, nin a súa liberdade, era o mellor que lle podería pasar a un pequeno ser tan libre e con tanto medo.
Ademais tiña unha recente cicatriz na á dereita que non lle deixaba escapar, polo menos por un tempo, lonxe, ao seu antollo. Intranquilizáballe pensar que seica un día non puidese voar máis e que o final da súa vida estivese a se achegar lixeiro, con sixilo. Esa angustia adoecíalle máis que a propia lesión. Aínda con todo, non era demasiado consciente da súa inquietude, porque os paxariños non teñen consciencia e a man xenerosa que lle ofrecía as faragullas era tan cálida cáseque como a máis eficaz medicina.
Durante varios días admirou o humano sen máis intención nin descanso, a delicadeza e fermosura do ave. Adicoulle tamén algunhas das súas noites, consentiulle cada unha das veces ao seu modo humano, e fíxolle sentir que era enorme. O paxariño examináballe con sorpresa; permitíalle dalgún modo acceder ao seu mundo e agradecía os seus coidados. Non sen confusión. Cos seus parloteos sonoros e pequenos saltos, quería dalgún modo devolverlle e amosarlle que se atopaba cómodo e especial na súa compaña, que non lle preocupaba a súa á magoada. E máis aínda: Non temía perder ao seu lado a liberdade. Estaba tan agradecido naquel mundo irreal, que cada vez cantaba máis. E a pesar de ser un paxariño, expresáballe sen parvadas o seu sentir, por se o humano algún día puidese chegar a comprenderlle e atreverse a acariñar a ferida, pero sen reterlle nunha gaiola. Iso devolveríalle a súa confianza nos humanos.
A medida que pasaron as semanas, o agarimo nacía entre eles. Un paxaro e un humano. Apreciábanse moito. Máis. Como se quere a un bo amigo deses que polo menos na vida están escasos. Deses que abrazan ata case magoar. Dos que escoitan sempre, aínda que sexan historias tristes as que soen de fondo como unha melodía amarga.
O paxariño empezaba a estar desconcertado. Non sabía se o que lle sucedía en realidade era que se namorou dun humano que lle permitía vivir con liberdade, ou aínda peor, da súa sombra. Era algo tan fantástico que xamais o puido imaxinar. Non querería abandonarlle nin voar tan lonxe que se esquecese del. A xanela do humano sería un refuxio libre, sen cadeado.
Cada abrente o humano achegábase á xanela. Antes de asegurarse de que a ría continuaba en calma, adormentada aínda co arrullo dos mexillóns que colgaban das cordas nas bateas, comprobaba se o paxariño estaba alí. Desde o outro lado do cristal contáballe os soños que tivera durante a noite. Faláballe da soidade que sentía desde que a súa parella falecera. Facíalle partícipe dos seus plans diarios. E sempre lle rumoreaba algunha palabra de agarimo. Cando o paxariño achegábase a el, abría con delicadeza a xanela para limparlle o alfeizar e darlle comida e auga fresca. Ás veces o humano aproveitaba que o ave non se asustaba, para asubiar moi cerquiña, ao seu lado, ou mesmo cantarlle algunha pegadiza canción. Moi suave, sen apenas vocalizar a letra. O paxariño escoitaba e gozaba dunha música que lle quentaba a alma e acendíalle a ilusión. Entendía as historias á súa maneira e deixábase coidar. Era feliz porque atopara acougo. Un apoio que lle permitía tamén ser libre e decidir en cada momento se saía voar ou non. Sen ter nunca que pensar en como facer para fuxir dun peche.
Aquela mañá ninguén se achegou á xanela. As sombras do interior eran difusas e non conseguía adiviñar que ocorría dentro. Algo podería cambiar. Escoitou pechar a porta da rúa cedo, máis ca noutros días. Despois viu desde arriba ao humano cruzar a praza e desaparecer entre os soportais do Berbés. Unha muller agardaba ao final do pasadizo. Deron una aperta como irmáns e continuaron o camiño con decisión.
Pasaron varias horas e ninguén regresou nin abriu a xanela. Fóra cheiraba a mar, intenso, a sol, e o vento atizáballe as súas plumas suadas pola calor estival. Na rúa vía como os nenos se escapaban correndo pola pasarela tras baleirar un cubo de auga sobre as cabezas quentes dun grupo de turistas que visitaba a cidade.
Non querería marcharse nunca daquela xanela á que chegara por casualidade. En todo caso, voar para despois volver sempre. Divisaba con seguridade todo dende alí arriba e era divertido. Ademais tíñalle un afecto especial a aquel humano que lle cumpría o soño de vivir en liberdade sen gaiola; porque era sabio, xeneroso e amable.
Ao poñerse o sol sentiu como por fin abrían a porta da casa. Era o humano coa súa compañeira da mañá. Suxeitaban entre ambos unha bolsa grande da que tentaban extraer algo. Nuns minutos conseguírono. Sorriron con complicidade. Logo miraron cara ao exterior. Era unha gaiola.
Os dous camiñaron decididos cara á xanela e con coidado abrírona para tentar capturar ao paxariño. Aínda que non adoitan pensar as aves, esta vez pensou que seica se equivocara ó interpretar as mensaxes do humano. Tentou durante uns instantes frear a súa rabia e as súas ganas de saír e voar moi lonxe, de fuxir. Pero xa non foi quen. Non quería continuar máis en compañía do humano. Por máis que daba saltos e goraba, non lle prestaron atención. Só empeñábanse en atraparlle. Aquel lugar converteuse de súpeto nunha prisión que lle illaría contra os barrotes do egoísmo e materialismo dos seres humanos. Esta vez non tiña outra saída que marchar.
E tal e como aterrara na xanela aquela máxica noite de San Xoán, con toda a nostalxia coa que lembraba os bos momentos, comezou a voar para non volver. Sen saber con claridade aínda cara a onde se dirixía, pero con toda a lixeireza que se sente cando deixamos atrás unha carga moi pesada. O humano mirou de esguello ao iniciar o voo e desistiu enseguida do seu intento por retelo. Ao fin, e ao seu pesar tarde dabondo, foi quen de ter consciencia do dano que causara ao querer gardar baixo chave o seu tesouro, co único fin de gozalo en exclusiva e sen ter en conta todo o que o paxariño aprendéralle durante aqueles días.
E é que a liberdade é tamén a única maneira de achegar aos seres máis queridos.
O paxariño sorriulle lixeiramente desde o alto do ceo, sen resentimentos, como un paxariño, claro. Pensou que seica o humano trataría de deterlle na súa fuxida e acelerou entón o movemento das súas pequenas ás. Pero non foi así, o humano sentiu alivio de que puidera fuxir e despediulle movendo a súa man.